Αρχαιολογικά ευρήματα Κολινδρού

Γεια σας.
Παγκόσμια ημέρα ναυτικού,αλλά δε γιορτάζουμε,διότι τα χάσαμε τα καράβια πατριώτη,έπεσαν έξω όπως λέμε και στο Κολινδρό.
Έμαθα ότι έφυγαν τελικά οι φιλοξενούμενοί μας,καλά πέρασαν,ραντεβού σε επόμενη συνάντηση,όχι στο kolindros,αλλά σε όποια πόλη κανονίστηκε ή θα κανονιστεί.

Όταν ήμουνα μικρός και παρατηρούσα πιο πολύ τη φύση,έβρισκα πολλές φορές στα χωράφια όστρακα.
Δε θυμάμαι κι ούτε γνωρίζω να σας πω αν ήταν απολιθωμένα ή όχι,παρά μόνο ότι έβρισκα συνεχώς.
Κι όταν το συζητούσα με φίλους μου,διαπίστωνα ότι κι αυτοί βρίσκαν.
Τι μπορεί να σημαίνει αυτό για τη μορφή που είχε ο τόπος μας στη Παλαιολιθική,τη Νεολιθική ή όποια άλλη Προϊστορική εποχή υπάρχει,καλό είναι να το μαθαίναμε κάποτε από υπεύθυνα χείλη.
Αυτό που γνωρίζουμε όμως από τις ανασκαφές που γίνονται στον οικισμό των Παλιαμπέλων του Δήμου Κολινδρού από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης,είναι ότι η περιοχή μας έχει πολλούς αξιόλογους αρχαιολογικούς χώρους.
Θα σας παραθέσω τι ακριβώς υπάρχει στο Κολινδρό από αρχαιολογικό υλικό ,όπως τα παρουσιάζει το επίσημο σάιτ του Δήμου Κολινδρού,www.kolidros.gr.
Είναι μεγάλο το κείμενο αλλά αξίζει το κόπο.


"Η Πιερία είναι για το μύθο η χώρα των Μουσών, που οι ποιητές συχνά τις αποκαλούσαν Πιερίδες, και του Ορφέα, του θεϊκού λυράρη, που μάγεψε με τη μουσική του την καρδιά του θεού του Άδη, για να κερδίσει πίσω τη νεκρή αγαπημένη του και τον κομμάτιασαν οι μαινάδες στην ιερή τους μανία. Επάνω από τα χλοερά λιβάδια και τα όμορφα ακρογιάλια της δεσπόζει ο Όλυμπος, το βουνό που οι Έλληνες διάλεξαν για κατοικία των θεών τους. Σύμφωνα με μια παράδοση, στα Προϊστορικά Χρόνια εδώ κατοικούσαν οι Πίερες, μια θρακική φυλή που αργότερα εκδιώχθηκε από τους Μακεδόνες.

Η αρχαιολογική σκαπάνη έδειξε ότι όχι μόνο οι πεδινές περιοχές αλλά και ο Όλυμπος ήταν πυκνοκατοικημένος ήδη από την Εποχή του Χαλκού. Ο πολιτισμός των πληθυσμών αυτών παρουσιάζει πολύ στενή συγγένεια με το σύγχρονο μυκηναϊκό, γεγονός που μας κάνει να ξανασκεφτούμε τις μακεδονικές παραδόσεις για την αργείτικη καταγωγή της βασιλικής οικογένειάς τους, που ήταν απόγονοι του Τήμενου. Άλλωστε είναι γνωστό ότι η Πιερία ήταν ο πρώτος σταθμός στην εξάπλωση των Μακεδόνων, που από εδώ θα περάσουν στην Ημαθία και θα ιδρύσουν το κράτος των Αιγών, ενώ δεν μπορεί να βέβαια να είναι τυχαίο ότι στο Δίον βρισκόταν το σημαντικότερο παμμακεδονικό ιερό.
Στην περιοχή του δήμου Κολινδρού έχουν εντοπιστεί πολυάριθμοι αρχαιολογικοί χώροι: τρεις θέσεις νότια και δυτικά του οικισμού των Ρυακίων, τρεις θέσεις που συγκροτούν σύνολο βόρεια της Καστανιάς και μία νότια του οικισμού, τρεις θέσεις νότια του Κολινδρού και δύο ανατολικά προς τον Καταχά, μία θέση μεταξύ Κολινδρού και Παλιάμπελων, μία στα Παλιάμπελα στην οποία γίνεται συστηματική ανασκαφή και μία σημαντική επίσης θέση μεταξύ Παλιάμπελων και Λιβαδίου.

Οι θέσεις των χώρων αυτών έχουν ιδιαίτερη σημασία. Όσες βρίσκονται στις περιμέτρους των σημερινών οικισμών υποδηλώνουν μια εικόνα συνέχειας της οίκησης στις ίδιες θέσεις. Εκείνες πάλι που εντοπίζονται στον άξονα Παλιάμπελα - Λιβάδι, εντάσσονται πιθανόν στην ευρύτερη ιστορική ζώνη που κατευθύνεται προς τη Βεργίνα. Πάνω σε αυτές τις υποθέσεις μπορεί να διαμορφωθούν ενδιαφέροντα σενάρια ανάδειξης, σύνδεσης τους με τους μείζονες αρχαιολογικούς τόπους της Μακεδονίας και εν τέλει τουριστικής αξιοποίησης τους.

Μια αναλυτικότερη αναφορά στο νέο ανασκαφικό πρόγραμμα που βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2000 στο Νεολιθικό οικισμό των Παλιαμπέλων, δείχνει παραδειγματικά την κατεύθυνση προς την οποία θα έπρεπε να κινηθεί η διαχείριση των πλούσιων αρχαιολογικών «πόρων» του δήμου. Το πρόγραμμα πραγματοποιείται από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή των Αθηνών και το Πανεπιστήμιο του Sheffield του Ηνωμένου Βασιλείου, υπό τη διεύθυνση του Αναπληρωτή Καθηγητή Κ. Κωτσάκη και του Dr. Paul Halstead. Η ανασκαφική περίοδος 2000 διήρκεσε 6 εβδομάδες (Αύγουστος-Σεπτέμβριος) και συμμετείχαν 35 άτομα, ειδικοί, φοιτητές και μεταπτυχιακοί φοιτητές του ΑΠΘ και του Sheffield.

Η ανασκαφική έρευνα έφερε στο φως ιδιαίτερα ενδιαφέροντα ευρήματα του νεολιθικού οικισμού. Πριν την ανασκαφή είχε προηγηθεί η γεωφυσική διασκόπηση του αρχαιολογικού χώρου και η δειγματοληψία με γεωτρύπανο. Η γεωφυσική εξέταση αποκάλυψε στοιχεία μιας σειράς ομόκεντρων τάφρων και λίθινων τοίχων που περιβάλλουν ψηλότερο σημείο της θέσης. Η επιφανειακή έρευνα έδειξε εκτεταμένη διασπορά κεραμικής της Αρχαιότερης, Μέσης και Νεότερης Νεολιθικής. Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία αυτά χαράχτηκαν έξι ανασκαφικές τομές, συνολικής έκτασης 190 τετραγωνικών μέτρων για να διερευνηθούν τα χαρακτηριστικά αυτά. Όλες οι επιχώσεις κοσκινίστηκαν στο σύνολό τους σε ξερό κόσκινο και έγινε συστηματική δειγματοληψία μέσω νεροκόσκινου για βιο-αρχαιολογικά κατάλοιπα και μικρο-τέχνεργα.

Τα αρχιτεκτονικά ευρήματα ήταν ιδιαίτερα πλούσια και ενδιαφέροντα και μοναδικά μέχρι στιγμής στη Βόρεια Ελλάδα. Συνοπτικά εντοπίστηκαν λίθινοι περίβολοι της Μέσης και της Νεότερης Νεολιθικής (5500-4300 π.Χ.) λιθόστρωτων επιφανειών και τάφρων της Νεότερης Νεολιθικής που φαίνεται ότι περιέβαλαν τον οικισμό. Οι περίβολοι αυτοί πρέπει κατά τη Νεότερη Νεολιθική να αποτελούσαν ένα οργανωμένο στοιχείο οργάνωσης του χώρου, κατά το παράδειγμα των οικισμών της Θεσσαλίας.

Η Αρχαιότερη Νεολιθική που εμφανίζεται σε επιφανειακά ευρήματα δε στάθηκε δυνατό να εντοπιστεί ακόμη. Οι περισσότερες τομές αποκάλυψαν συνεχείς συσσωρεύσεις πολιτισμικού υλικού, υποδηλώνοντας έτσι περισσότερο την ύπαρξη εξωτερικών χώρων "αυλών" παρά την παρουσία αναγνωρίσιμης οικιακής αρχιτεκτονικής. Τα ίχνη εγκατοίκησης φαίνεται να ανήκουν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, και το γεγονός αυτό, υποδηλώνει κάποια μετακίνηση του κέντρου του οικισμού στη διάρκεια της μακράς ζωής του.

Η κεραμική των Παλιαμπέλων διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση ενώ η θέση αποδείχτηκε εξαιρετικά πλούσια σε μικρά ευρήματα, ειδώλια, εργαλεία κλπ. Οστά ζώων αφθονούν στη θέση και ήδη αναγνωρίστηκαν αιγοπρόβατα, βόδια, γουρούνια, σκύλοι καθώς και άγρια ζώα, ελάφια, άγριο βόδι, και αγριόχοιρος. Έχουν βρεθεί πλούσια δείγματα σπόρων που περιλαμβάνουν σιτάρι, ρόβι, φακή και κριθάρι. Η ανασκαφή έχει ευρύτερους στόχους από τους στενά επιστημονικούς. Έτσι επιδιώκεται:

•η μελέτη της πολεοδομικής διάταξης και της οργάνωσης ενός Νεολιθικού οικισμού της 7ης και της 6ης χιλιετίας,
•η ανασύνθεση της καθημερινής ζωής των Νεολιθικών ανθρώπων,
•η ανασύνθεση του Νεολιθικού περιβάλλοντος και της Νεολιθικής αγροτικής οικονομίας,
•η επικοινωνία με την τοπική κοινωνία μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων και εκθέσεων, και
•η διαμόρφωση ανοιχτού μουσείου της διαχρονικής αγροτικής παρουσίας στην περιοχή.


Η πρόταση για τη διαμόρφωση ανοιχτού οικομουσείου στον αρχαιολογικό χώρο των Παλιαμπέλων έχει ήδη δρομολογηθεί με την ολοκλήρωση της μελέτης και την κατάθεσή της την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας για έγκριση. Σημαντικός παράγοντας για τη σωστή οργάνωση της πρότασης αποτέλεσε η συμμετοχή στο πρόγραμμα TEMPER, που έθεσε τις βάσεις για μια μουσειολογική προσέγγιση που ανταποκρίνεται στις σύγχρονες πρακτικές και τις τοπικές ανάγκες.

Το αρχαιολογικό πάρκο Παλιαμπέλων θα διευρύνει και θα ενοποιήσει τις αρχαιολογικές δραστηριότητες σε ένα συνολικό γεγονός με πολιτιστικό, κοινωνικό και οικονομικό χαρακτήρα. Η λειτουργία του θα κάνει ακόμα πιο ενδιαφέρουσα την αρχαιολογική διαδικασία, καθώς θα αποτελέσει το σημείο αναφοράς, όπου όλες οι πτυχές μιας σύγχρονης αρχαιολογικής έρευνας συναντιούνται με το κοινό. Πέρα λοιπόν από την εδραίωση του αρχαιολογικού έργου στο χωριό, το αρχαιολογικό πάρκο ελπίζεται ότι θα συμβάλλει στην επέκταση της αρχαιολογικής έρευνας στην περιοχή, θα συντείνει στην ανανέωση της σχέσης των κατοίκων με τη γη, τις παραδόσεις και τις αγροτικές πρακτικές, θα ενθαρρύνει τεχνικά επαγγέλματα και προοδευτικές μεθόδους καλλιέργειας, θα επιτρέψει στους επισκέπτες να αντιληφτούν και να βιώσουν τη συνέχεια της αγροτικής ζωής και ότι τέλος, θα ενισχύσει την τουριστική κίνηση στην Πιερία με την ένταξή του στο δίκτυο των αρχαιολογικών χώρων της περιοχής.
Τους αρχαιολογικούς χώρους συμπληρώνει και εμπλουτίζει ικανός αριθμός βυζαντινών και νεώτερων μνημείων. Στον οικισμό του Κολινδρού, που διατηρεί μεγάλο τμήμα του ιστορικού συνόλου σε καλή κατάσταση (ο οικισμός είναι χαρακτηρισμένος ως παραδοσιακός) με σωζόμενα πολυάριθμα παραδοσιακά κτίσματα Μακεδονικής Αρχιτεκτονικής (ανάμεσα στα οποία σημαντικότερα είναι η οικία Δασκαλάκη Βασιλείου, το Αρχοντικό Γ. Ι. Γλυκού, η Νεοκλασική Σχολή Κολινδρού (Σήμερα Α' Δημοτικό Σχολείο) η οικία Σωτήρη Τσιλίκα κ.α), βρίσκονται τα υπολείμματα του Βυζαντινού κάστρου του 11ου αιώνα, δυο ενοριακοί ναοί, ο Άγιος Γεώργιος (παλιά εκκλησία με υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο) και η Αγία Θεοδώρα (νεότερη), όπου φυλάσσονται τα 400 ανεκτίμητης αξίας Βυζαντινά και Μεταβυζαντινά κειμήλια, ο Άγιος Δημήτριος (νεκροταφειακός ναός), η Αγία Παρασκευή με το Μετόχι της Παναγίας, καθώς και το ιστορικό και λαογραφικό μουσείο «Αλέξης Ζορμπάς». Σε μικρή απόσταση βρίσκεται επίσης το μοναστήρι του Αγίου Αθανασίου.

Ενδιαφέροντα μνημεία (κυρίως εκκλησιαστικά) βρίσκονται και στους άλλους οικισμούς του δήμου: στην Καστανιά,το άλσος του Αγίου Νικολάου και ο Ιερός Ναός του Αγ. Αθανασίου και στο Λιβάδι, το Μετόχι της Μονής Γρηγορίου του Αγ. Όρους και το Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία, στα Ρυάκια η ιστορική εκκλησία της Παναγίας."